«فرهاد اقطار» معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در سازمان بهزیستی گفت: پیشگیری یکی از اجزاء اصلی نظام‌های سلامت مدار در مبارزه با مصرف مواد به شمار می رود. امروزه در تدوین برنامه‌ها، بر پیشگیری از شروع مصرف مواد تاکید میشود. همچنین هیچ مداخله، برنامه یا نظام پیشگیری را نمی توان به طور مجزا یا یک جانبه تهیه یا اجرا کرد. برنامه‌های پیشگیری منطقه‌ای یا کشوری زمانی موثر خواهد بود که با رعایت اصول پیشگیری و در چارچوب یک نظام سلامت محور و و با توجه به شرایط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ارائه شود.
وی ادامه داد: خوشبختانه دانش پیشگیری نشان داده است که چه اقداماتی در پیشگیری از مصرف مواد موفق ترند و در طراحی و اجرای برنامه‌ها باید از دانش پیشگیری و تحقیقات انجام شده در این زمینه استفاده کنیم.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: با توجه به اصل اول پیشگیری از اعتیاد، توجه به عوامل خطرزا و محافظت کننده بسیار مهم است و براساس این اصل، برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد، عوامل محافظتی را تقویت و عوامل خطرزا را کاهش می‌دهند. عوامل خطرزا مانند تعارض‌های خانوادگی یا زندگی در محله پرخطر و عوامل محافظتی مثل خانواده حمایت‌گر یا تربیت مناسب خانواده و داشتن مهارت‌های اجتماعی که می‌تواند فرد را از گرایش به مصرف مواد یا رفتارهای پرخطر در امان دارد.
اقطار خاطرنشان کرد: به علاوه بهره‌گیری از مشارکت جوامع محلی، به معنی تلاش در جهت بسیج همگانی برای جلب شرکا و گردهم آمدن اهالی محله و ایجاد تیم‌های محلی داوطلب با هدف پرداختن به نیازهای محله‌ای در راستای پیشگیری از اعتیاد یا حل مشکل مصرف مواد، الکل و سیگار است. اگر چه مشارکت در سطح جوامع محلی گاه به صورت خودجوش پدید می‌آید، چنین مشارکت‌هایی، در مقیاس گسترده، معمولاً نتیجه برنامه‌های ویژه ای است که با ارائه حمایت‌های مالی و فنی به جوامع، در دراز مدت، آنها را در اجرا و ادامه برنامه‌های مبتنی بر شواهد یاری می‌دهند.
وی ادامه داد: فعالیت های سازمان بهزیستی در دفتر اعتیاد نیز با استفاده از دانش پیشگیری و مبتنی بر شواهد بوده است به طوری که از سال 1381 برنامه اجتماع محور پیشگیری از اعتیاد در محلات شهری روستایی، محیط های آموزشی و محیط های کار آغاز شد و اقدامات اجتماع محور تاکنون بالغ بر 18 میلیون جمعیت را تحت پوشش قرار داده است.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه برنامه ها و طرح های دفتر اعتیاد بسیار متنوع و برای گروه های مخاطب متفاوت است، گفت: از جمله برنامه ها و طرح هایی که در محلات بخصوص محلات آسیب خیز انجام می شود عبارتند از برنامه اجتماع محور پیشگیری از اعتیاد که شامل فعالیت‌های مبتنی بر نیازهای جامعه محلی با مشارکت تیم های متشکل از اهالی محله و با کمک تسهیل گران محلی است؛ برنامه پیشگیری از اعتیاد در زنان، کودکان و نوجوانان (تحت عنوان برنامه پازک)، طرح پیشگیری از اعتیاد و ارتقا توانمندی‌های شناختی رفتاری در محلات آسیب خیز ، برنامه پیشگیری از اعتیاد در محیط های اداری و سازمانی (تحت عنوان کیان).
اقطار با اشاره به کارزارهای رسانه‌ای برای پیشگیری از اعتیاد خاطرنشان کرد: کارزارهای رسانه ای پیشگیری از اعتیاد نیز برای آگاه‌سازی و حساس سازی مردم در کشور با بهره گیری از ابزارهای رسانه ای مختلف اجرا می شود و هر سال یک موضوع به خود اختصاص می دهد. به طور مثال با توجه به ضرورت پیشگیری از اعتیاد در خانواده و برای افزایش ضریب نفوذ پیام های پیشگیرانه در خانواده ها، از زمستان سال گذشته کارزار رسانه ای "والد آگاه، فرزند ایمن" آغاز شد. گروه مخاطب این کارزار رسانه ای، والدین هستند و هدف حساس سازی آنان درخصوص توجه به فرزندان به جهت پیشگیری از مصرف مواد اعتیادآور است.
وی ادامه داد: دفتر اعتیاد سعی داشته برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد را توسعه دهد به طوری که هر یک از طرح ها و برنامه ها پس از گذراندن دوره آزمایشی، در کل کشور اجرا شده است، اما باید به این نکته مهم توجه کرد گسترش برنامه ها در گرو تخصیص اعتبارات است. ضمن این که باید این نکته را مد نظر قرار داد که برنامه های پیشگیری از اعتیاد دیربازده هستند و اثربخشی آنها در گرو اجرای مستمر و حمایت های مالی است.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: در اجرای برنامه‌های پیشگیرانه باید به این نکته توجه کنیم که این برنامه‌ها بسیار مقرون به صرفه هستند و برای هزینه کردن در این خصوص نباید دریغ کنیم. تحقیقات نشان داده‌اند که به ازای هر مقدار سرمایه گذاری در برنامه پیشگیری از مصرف مواد، حداقل ده برابر در هزینه‌های درمانی و آثار مخرب ناشی از مصرف مواد اعتیادآور صرفه جویی میشود. همچنین باید مراقب باشیم که برنامه ها مبتنی بر شواهد باشند و در صورت اثربخشی پایین، از اجرای آن خودداری کرده و از هدر رفتن منابع مالی بپرهیزیم.
اقطار تصریح کرد: با توجه به موارد گفته شده انتظار می‌رود تدوین برنامه‌های پیشگیری در هر دستگاه مبتنی اصول پیشگیری از اعتیاد، وظایف تعیین شده، و ظرفیت‌های موجود (انسانی و مالی) و با بهره گیری از دانش به‌روز و پرهیز از موازی کاری انجام پذیرد.
وی ادامه داد: به نظر می رسد ارزیابی اقدامات دستگاه‌ها در زمینه پیشگیری از اعتیاد به عهده ستاد مبارزه با مواد مخدر است. اظهار نظر در مورد تاثیر برنامه ها در کاهش مصرف مواد اعتیادآور ساده نیست به دلیل این که اعتیاد پدیده‌ای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که عوامل متعدد فردی و محیطی در گسترش یا کنترل آن تاثیر دارند. به علاوه سازمان بهزیستی فقط یکی از دستگاه‌های مجری برنامه های پیشگیری از اعتیاد است و سایر دستگاه‌ها نیز در این فرآیند سهم دارند؛ ضمن این که برای اظهارنظر در مورد تاثیر برنامه ها باید اثربخشی آنها مورد ارزشیابی قرار گیرد.
انتهای پیام/
