دیپلماسی اقتصادی از جمله وظایف اصلی وزارت امور خارجه است که براساس آن دولت و به ویژه رئیس دستگاه دیپلماسی موظف است از طریق رایزنی راه ورود سرمایه به کشور و از طرفی قبضه کردن بازارهای خارجی را هموار کند. سطح انتظارات از دولت برای فعال شدن دیپلماسی اقتصادی از آنجایی افزایش پیدا کرد که دولت سیزدهم با شعار گسترش روابط با همسایگان روی کار آمد.
شعاری که به باور کارشناسان با گذشت حدود 2 سال از عمر دولت عملیاتی نشد و همچنان جای خالی ایران در بازار 15 کشورهمسایه مشهود است. بر همین اساس خبرنگار گسترش نیوز با رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران درباره چالش‌های صادرات در ایران و راهکارهای خروج از آن گفتگو کرد.
حسن حسینقلی، رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های صنایع و معادن سرب و روی ایران در گفتگو با خبرنگار گسترش‌نیوز ضمن ارزیابی چالش‌های حوزه معدن به ویژه در مورد صادرات مواد معدنی گفت: در حوزه معدن چند مشکل اساسی داریم که یکی از آنها تحریم است و شامل تحریم داخلی و خارجی می‌شود. تحریم خارجی مشکلات ارزی را برای ما به وجود آوردند، خارجی‌ها گاهاً پول محصولات خریداری شده را پرداخت نمی‌کنند اما عمده مشکلات در حوزه بازرگانی خارجی مربوط به بازاریابی است، به این ترتیب که حدود 6 ماه تا یک سال طول می‌کشد اعتماد طرف خارجی جذب شود، در این میان ناگهان دولت می‌گوید صادرات ممنوع است. سود کار تولید 30 درصد نیست بلکه تولیدکنندگان با 5 درصد محصولات خود را میفروشند اما به دلیل اینکه این اتفاق بیش از 10 بار در سال اتفاق می‌افتد، این کار سودآور است.
جنسی که با دلار 50 هزار تومانی تولید می‌شود را می‌گویند با دلار 38 هزار به دولت بفروش
او افزود: گاهی از طرف دولت گفته می‌شود که می‌خواهند بر روی کالاهای صادراتی عوارض بگذارند که در این شرایط سود تولیدکننده از بین می‌رود و یا در شرایط دیگر وقتی صادرات انجام می‌شود تولید کننده را از دریافت ارزش افزوده محروم می‌کنند و در کنار آن می‌گویند نیم درصد هم عوراض باید پرداخت شود. علاوه بر این جنسی که با دلار 50 هزار تومانی تولید می‌شود را می‌گویند با دلار 38 هزار به دولت بفروش، این کار عملی و اجرایی است؟
وزارت امور خارجه توسعه بازار را وظیفه خود نمیداندحسینقلی با تاکید بر خود تحریمی تصریح کرد: ایران دیپلماسی اقتصادی ندارد، به این معنی که وزارت امور خارجه توسعه بازار، جذب سرمایه‌گذار خارجی و مواردی از این قبیل را وظیفه خود نمی‌داند. در چنین شرایطی از دولت می‌خواهیم، با روابط و رویدادهای مختلف بین‌المللی خود، بازارهای جهانی ما را از بین نبرد و به جای آن بازارگشایی کنند، تولیدکنندگان را کشورها معرفی کرده و از طرفی به این قشر خدمات ارائه کند.
با کشورهای همسایه رابطه اقتصادی نداریماین کارشناس حوزه معدن ادامه داد: در شرایط تحریم خارجی تولیدکنندگان ایرانی می‌توانند محصولات خود را به کشورهایی نظیر کشورهای اروپایی صادر کنند؟ در حال حاضر 15 کشور در اطراف ایران وجود دارد که اگر ما با همه این کشورها تعامل سیاسی و اقتصادی داشته باشیم برای صادرات ما کافی است اما متاسفانه ما با همان کشورها هم رابطه اقتصادی نداریم.
معادن گروگان شرکت هپکو هستندحسینقلی با اشاره به چالش‌های بخش تجاری اظهار کرد: در حال حاضر کشورهای عربی عاشق محصولات لبنی و گوشتی ایران هستند اما چالش‌های تجاری نظیر تغییر زود هنگام قوانین تجاری و تولیدی به این معنی که ثبات قوانین وجود ندارد و در نتیجه تولید کننده نمی‌داند در مورد صادرات محصولات را چگونه برنامه‌ریزی کند. یکی دیگر از چالش‌های تجاری اعمال ممنوعیت‌های وارداتی و یا تعرفه‌های بالای وارادتی برای مواد و محصولات اولیه مانند اینکه حدود 5 سال که جلوی واردات ماشین‌آلات معدنی را گرفتند. البته به صورت قطره‌چکان گفتند هزار دستگاه وارد شود در صورتی که در حوزه معادن به 20 هزار ماشین‌آلات نیاز داریم. در حال حاضر معادن گروگان شرکت هپکو هستند که می‌خواهد ماشین‌آلات تولید کند اما این شرکت در سال گذشته 30 عدد ماشین‌آلات هم تولید نکرده است.
رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های صنایع و معادن سرب و روی ایران همچنین متذکر شد: چالش دیگر تجاری ایران قیمت‌گذاری دستوری دولت در بازارهای رقابتی است. به این ترتیب که سالانه 220 هزار تُن شمش تولید می‌کنیم در صورتی که مصرف داخلی 30 هزار تن است، چرا دولت می‌گوید شمش کیلویی 80 میلیون تومان اما قیمت بیرون از بورس 130 میلیون تومان است، چرا این 50 میلیون تفاوت باید به جیب رانت‌خوارها برود؟ یکی دیگر از چالش‌ها این است که گسترش مونتاژکاری است، اینها می‌گویند ما تولیدکننده ماشین‌آلات صنعتی هستیم در صورتی که دروغ می‌گویند، بنده به مکان‌هایی که ادعا می‌کنند ماشین‌آلات صنعتی در آنجا ساخته می‌شوند، رفتم، واقعیت امر این است که کارخانه ساخت ماشین‌آلات صنعتی وجود ندارد بلکه سوله دارند و در آن مونتاژ کاری می‌کنند. مونتاژ که تولید نیست.
حسینقلی درباره سایر موانع تجارت محصولات معدنی در ایران ابراز کرد: وضع تعرفه‌های بالا و پیچیده با تمرکز بر کالاهایی نهایی یکی دیگر از موانع تجاری ایران است، از طرف دیگر می‌گویند به دنبال حمایت از تولید هستیم، اگر واقعاً به دنبال حمایت از تولید هستید این حجم از تعرفه برای چه وجود دارد؟ هر چیزی حد و حدودی دارد، اعمال عوارض صادراتی نامتمرکز بر محصولات صادراتی مازاد، وقتی مازاد داریم عوارض معنا و مفهوم ندارد. مورد دیگر سرکوب نرخ ارز، تولیدزدایی و رونق واردات از جمله چالش‌های تجاری ایران هستند.
حدود 2 سال است که ورود موقت ممنوع شدهاو افزود: در حال حاضر ورود موقت داریم، به این ترتیب گفتند می‌توانید خاک روی را وارد کنید، تبدیل به شمش کنید و به طرف خارجی بفروشید اما 2 سال است که این اقدام صورت نمی‌گیرد و تولیدکنندگان روی را به عنوان مجرمینی که ارز را به کشور برنگرداندند، در نظر می‌گیرند، در صورتی که ارزی به آنها داده نشده، بلکه اجازه ورود موقت داده شده و سپس خارج شده است.
قیمت‌گذاری دستوری باید ممنوع شودحسینقلی در مورد راهکارهای خروج از بن بست صادرات محصولات معدنی تصریح کرد: کاهش پلکانی تعرفه واردات محصولات حلقه‌های نهایی زنجیره تولید، کاهش پلکانی تعرفه واردات قطعات میانی و کالاهای واسطه‌ای، ممنوعیت و کاهش تدریجی تعرفه واردات و انواع ناوگان حمل بار و مسافر و ماشین‌آلات و تجهیزات سرمایه‌ای اعم از نو و کارکرده، بورس کالا به عنوان یکی از ابزارهای مناسب برای کشف قیمت واقعی و همچنین مسیری برای گذار از قیمت‌گذاری دستوری، به این معنا که قیمت‌گذاری دستوری باید ممنوع شود.
رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های صنایع و معادن سرب و روی ایران خاطرنشان کرد: حذف تدریجی سهمیه‌بندی خرید در بورس کالا و فراهم آوردن امکان خرید و فروش محصول و ابزارهای مشتقه آن توسط کلیه اشخاص که عضو سامانه معدیان سازمان نظام مالیاتی، شناورسازی قیمت جهت رفع مازاد عرضه و تقاضا همزمان با رفع ممنوعیت واردات و صادرات محصولات از جمله راه‌های رفع موانع از تجارت خارجی در ایران هستند.
دولت اینترنت با کیفیت در اختیار ما بگذاردحسینقلی در واکنش به اینکه هوشمندسازی معادن تا چه اندازه می‌تواند به توسعه این صنعت کمک کند؟ یادآور شد: نیاز نیست دولت اقدامی در زمینه هوشمندسازی انجام دهد در حقیقت اگر دولت می‌خواهد خدمتی به تولیدکنندگان و صاحبان معادن کند، اینترنت با کیفیت در اختیار ما بگذارد ما بقی اقدامات را خودمان انجام می‌دهیم.
