آنتیبیوتیک دارویی است که باکتریها و سایر موجودات میکروسکوپی بیماری زا را از بین میبرد. این داروها به بدن کمک میکنند تا به مقابله با بیماریها بپردازد. از این رو از آنها برای درمان بسیاری از بیماریها استفاده میشود.
واژه آنتی بیوتیک از آنتیبیوسیز گرفته شده است. آنتی به معنی «ضد» و بیوسیز به معنی «زیست» است. آنتی بیوتیکها فقط انواع معینی از موجودات میکروسکوپی (مثل باکتریها) را از بین میبرند. در واقع آنتیبیوتیکها مواد شیمیایی هستند که از برخی موجودات ذره بینی مثل باکتری و کپک و یا برخی از گیاهان به دست می آیند.
عصر استفاده از آنتیبیوتیک از حدود سال 1928 میلادی با کشف نوعی پنیسیلین توسط سرالکساندر فلمینگ آغاز شد. پنیسیلین در درمان ذات الریه، سرفه، التهاب گلو، کورکها، زخمها و غیره موثر است. استرپتومایسین نوع دیگری از آنتیبیوتیک است که برای درمان بیماری سل استفاده میشود.
انواع گوناگون آنتیبیوتیک ها از جمله «آمپیسیلین» «نتراسیکلین»، «کلرومایسین» و غیره برای بهبود و درمان بیماریهای گوناگون مورد استفاده قرار میگیرند. امروزه بیش از 80 نوع آنتیبیوتیک شناخته شده وجود دارد. برخی از این داروها فقط گونه های خاصی از موجودات ذره بینی را از بین میبرند؛ در حالی که برخی دیگر طیف وسیعی از انواع مختلف باکتریها را نابود میکنند.
دانشمندان هنوز به درستی از نحوه عملکرد آنتیبیوتیک ها بر ضد عوامل بیماری زا آگاه نیستند. برخی از محققین معتقدند که آنتیبیوتیک ها از رسیدن اکسیژن به میکروبهای بیماری زا جلوگیری می کنند و در نتیجه موجب مرگ آنها میشوند. برخی دیگر می گویند آنتیبیوتیک ها مانع تغذیه میکروبها از بدن میشوند. به این ترتیب میکروبها در نتیجه فقدان مواد غذایی میمیرند.
به هر حال آنتیبیوتیک ها به هر صورت که عمل کنند، موجب از بین رفتن عوامل بیماری زا میشوند. هر ساله میلیونها بیمار در سراسر جهان با استفاده از این داروها بهبود پیدا می کنند.
البته این داروها اثرات نامطلوبی نیز دارند. مثلاً ممکن است باعث ایجاد حساسیت شوند. در چنین حالتی، کهیر یا علایم دیگری در بدن ظاهر میشود. گاهی اوقات حساسیت و واکنش بدن نسبت به این داروها چنان شدید است که منجر به مرگ بیمار میشود. آنتیبیوتیک ها در برخی از افراد موجب بروز بیماریهای دیگری میشوند.