دریای خزر، بزرگ‌ترین دریاچه جهان، در شمال کشور ایران واقع‌شده است و از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان، از شرق به جمهوری ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود. این دریا در میان خشکی محدود شده است و به‌صورت مستقیم با هیچ‌یک از آبهای آزاد جهان ارتباط ندارد. در سال‌های اخیر از طریق کانال رود ولگا-دن، خزر به دریای سیاه متصل شده است.
دریای خزر ۶۰۰ هزار ۳۸۴ کیلومترمربع (یک‌چهارم مساحت ایران) وسعت دارد و طول آن برابر با ۱۲۰۵ تا ۱۲۸۰ کیلومتر است. پهنای بزرگ‌ترین دریاچه دنیا، ۲۰۲ تا ۵۵۴ کیلومتر بوده و عریض‌ترین منطقه آن‌هم کمی بالاتر از سواحل جنوبی است. گودترین نقطه خزر در نزدیکی سواحل ایران عمقی برابر با ۹۸۰ متر دارد که حجم آب آن برابر با ۷۹۰ هزار کیلومتر مکعب است.
خزر در ایران ۷۴۰ کیلومتر ساحل داشته و به ترتیب در کشورهای آذربایجان ۱۸۹۴، روسیه ۸۱۵، قزاقستان ۸۰۰ و ترکمنستان ۱۷۸۹ کیلومتر ساحل دارد. بدون شک دریای خزر نقش بسیار مهمی در منطقه و اقلیم خشک ایران بازی می‌کند و بستر بسیار مهمی برای انتقال انرژی است. سالانه ۶۰۰ هزار تن آبزی از آبهای خزر صید می‌شود که این عدد قابل‌توجه در گردش مالی و اقتصاد منطقه نقش مهمی ایفا می‌کند.دریای خزر در گذشته‌های دور بخشی از دریای تتیس بود که اقیانوس آرام را به اقیانوس اطلس متصل می‌کرد. از ۶۰ میلیون سال پیش راه خزر به اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس کم‌کم بسته شد.
