مترو سامانه‌ای است برای جابجایی حجم انبوهی از مسافران درون‌شهری با قدمتی بیش از ۱۵۰ سال، طبق استانداردهای جهانی، ظرفیت این نوع سامانه، ۱۲ تا ۴۰ هزار مسافر در ساعت می‌باشد. این سامانه به‌صورت کاملاً حفاظت شده و در بافت درون‌شهری عموماً زیرزمینی و در حومه به‌صورت هم سطح به جابجایی مسافر می‌پردازد. این سامانه خود کشش برقی از طریق ریل سوم یا شبکهٔ بالاسری تغذیه می‌شود.
نخستین مترو جهان در سال ۱۸۶۳ میلادی در شهر لندن آغاز به کار کرد. شهرهای پاریس، بوداپست و گلاسگو پس از آن به سیستم مترو مجهز شدند. استفاده از فناوری مترو در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ میلادی به سرعت در شهرهای بزرگ اروپا و آمریکا گسترش پیدا کرد. در حال حاضر ۱۶۰ شهر جهان دارای سیستم مترو هستند و در ۲۵ شهر دیگر مترو در دست احداث است. شهرهای توکیو، مسکو و سئول دارای پر استفاده‌ترین متروهای جهان هستند.
نخستین برنامه‌ریزی‌ها برای بنیان‌گذاری متروی تهران به سال ۱۳۵۰ (در زمان پهلوی دوم) بازمی‌گردد. بر اساس مطالعاتی که در سال ۱۳۵۳ برای حل مشکلات ترافیکی تهران انجام شد، ساخت مترو به عنوان اساسی‌ترین راه حل بهبود ترافیک تعیین شد.
شرکت‌های فرانسوی از سال ۱۳۵۶ عملیات اجرایی احداث خط ۱ مترو را در اراضی شمال تهران (بزرگراه شهید حقانی کنونی) آغاز کردند. عملیات اجرایی مترو تا آذر سال ۱۳۵۹ اجرای ۲۳۰۰ متر تونل و بخشی از سازهٔ ۳ ایستگاه مسیر ادامه یافت ولی در این زمان و در پی جریان‌های جنگ ایران و عراق، نمایندگان شرکت‌های خارجی کشور را ترک کردند و در اواخر سال ۱۳۶۰ هیئت وزیران توقف کامل طرح توسط مشاوران خارجی را اعلام کرد.
در سال ۱۳۶۴ شروع به کار مجدد طرح مترو توسط هیئت وزیران تصویب و فعالیت ساخت مترو دوباره از سر گرفته شد. فعالیت‌های اجرایی این برنامه از سال ۱۳۶۶ آغاز شد.
در سال ۱۳۷۴ با توجه به اتمام بخش‌هایی از کارهای ساختمانی، قراردادی برای تأمین تجهیزات قطار شهری به امضا رسید و در اسفند ۱۳۷۷ نخستین خط متروی تهران یعنی خط ۵ که تهران را به کرج می‌رساند به بهره‌برداری رسید.
